Додека Холандија објави нови ограничувања за извозот на напредни машини за микрочипови во Кина минатиот петок, кинеските трговски претставници во понеделникот возвратија со режим на контрола на извозот еднаков на заканите за забрана на извозот на два вида критични суровини во „непријателските земји“.
Пекинг како причина ја наведе „националната безбедност“.
Кина ќе воведе извозни дозволи за група метални производи кои се користат во производството на полупроводници, објави Министерството за трговија, што ги зголеми тензиите во трговските односи со Вашингтон во технолошкиот сектор.
Мерките за контрола на извозот ќе стапат на сила на 1 август и ќе опфатат 14 производи од галиум и германиум, објави Пекинг, оправдувајќи го потегот со заштита на националната безбедност и интереси.
Списокот вклучува соединенија што се користат во производството на полупроводнички диоди, транзистори и интегрирани кола, пишува Хрватската енциклопедија.
Германиумот сè уште се користи во инфрацрвената технологија, оптичките кабли и соларните ќелии.
Производителите ќе треба да добијат дозволи за извоз, потенцираат од министерството и додаваат дека прекршувањето на одредбите предвидува казна.
Овие два минерали беа внимателно избрани, пишува Politico, со оглед на нивната улога во производството на стоки како што се полупроводници, 5G базни станици и соларни панели – ставки кои се симболични за високоприоритетните дигитални и зелени политики на Европската унија.
И двата метали се сметаат за „критични“ и „стратешки“ според стандардите на ЕУ, што значи дека се потпираат на еден извор и се важни за индустриите на ЕУ, како и за европските одбранбени потреби.
„Со цел да се заштитат националната безбедност и интереси, со одобрение на Државниот совет, одлучено е да се спроведе контрола на извозот на артикли поврзани со галиум и германиум“, соопшти кинеското Министерство за трговија.
Од 1 август извозниците ќе треба да ги пријават трансакциите до локалните власти.
Одмазда за потегот на Холандија
Државниот таблоид Глобал Тајмс повлече директна врска помеѓу новата мерка и холандската одлука за машините со микрочипови.
„Иако известувањето од понеделникот од MOFCOM и GAC не навлегуваше во детали за тоа што го поттикна овој потег… потегот доаѓа во време кога САД и некои од нивните сојузници немилосрдно ја засилуваат репресијата врз технолошкиот развој на Кина во различни области, вклучително и полупроводниците“, се вели.
Потегот на Пекинг дојде само неколку дена откако лидерите на ЕУ се согласија за нова стратегија за намалување на ризиците во светлината на економската зависност од Кина, при што клучните суровини се високо на листата на приоритети.
Комесарот за внатрешен пазар Тиери Бретон објави на патувањето во Токио дека ЕУ и Јапонија ќе воспостават механизам за „рано предупредување“ за да спречат „прекини“ во производството на чипови, „особено во суровинските компоненти на критичните суровини“.
„Вчерашната одлука на Кина во врска со извозот на галиум и германиум јасно покажува дека порано или подоцна Комунистичката партија ќе ги облече економските боксерски ракавици“, рече Никола Бир, потпретседател на Европскиот парламент и претставник задолжен за Законот за критични суровини.
„Очигледно е дека е потребен нов пристап за управување со економските и политичките ризици во однос на Кина“, додаде таа.
Ако Кина продолжи да го ограничува извозот на такви минерали, западните земји ќе бидат принудени да ја забрзаат диверзификацијата на изворите на снабдување, рече Мартијн Расер, директор на консултантската фирма Датена.
„На крајот на краиштата, силициумот е далеку доминантен материјал за полупроводниците. Да, галиумот и германиумот може да бидат важни за одредени видови чипови. Но, ако Пекинг сериозно ги ограничи тие критични минерали, тие само ќе ја забрзаат диверзификацијата на глобалниот синџир на снабдување, исто како што гледаме со ретките земји“, вели Расер.
„Ова ќе ја зајакне Европа. Но, процесот ќе биде долг“
Симоне Таљапитра, истражувач специјализиран за индустриска декарбонизација во тинк-тенк Бригел, го повторува ова мислење.
„Потегот на Кина веројатно ќе ја зајакне европската потрага за намалување на ризиците во чистата технологија и критичните минерали, бидејќи она што досега беше теоретски ризик се претвора во опиплив.
Сепак, тој е помалку оптимист за способноста на ЕУ да се диверзифицира на краток рок.
„Намалувањето на изложеноста на Кина во овој простор веројатно ќе потрае најмалку една деценија“, рече Таљапитра.
Засега, Европската комисија соопшти дека работи на „детална анализа“ за да го процени влијанието на одлуката на Кина, рече портпаролката Соња Господинова.
Таа додаде дека Комисијата е „загрижена што овие извозни ограничувања не се поврзани со потребата да се заштити глобалниот мир и стабилност и да се имплементираат обврските на Кина за неширење на нуклеарното оружје што произлегуваат од меѓународните договори“.
Во понеделникот, производителите на чипови низ Европа сè уште го оценуваа влијанието на новите кинески мерки врз нивниот производствен капацитет.
Германскиот производител на чипови Infineon рече дека компанијата спроведува „стратегија за повеќе извори“ за своите суровини, со добавувачи во различни региони во светот.
„Во моментов, не гледаме големо влијание врз залихите на материјали што би ги нарушиле нашите производствени капацитети“, рече портпаролката на Infineon, Дијана Касерер.
Други компании, како што се Intel и STMicroelectronics (кои планираат нови фабрики или фабрички проширувања во Европа), не одговорија на барањето за коментар.
Прашањето за производство на микрочипови се повеќе станува прашање на националната безбедност
Производството на микрочипови е високо специјализирано и распространето низ целиот свет.
Секој дел од процесот, од екстракција на суровини, до производство на машини за микрочипови, од дизајн до финално производство, се одвива во друг дел од светот.
Практично нема земја во светот која може сама да произведе микрочип.
Специјализацијата во одреден сегмент од производството има смисла бидејќи овозможува поевтино и поефикасно производство отколку ако една компанија го изведува целиот процес.
Во ситуација кога глобалната трговија тече непречено, кога земјите не воведуваат трговски бариери меѓусебно, транспортот е релативно евтин и доколку има трансфер на знаење, таков начин на глобално производство во кој секоја земја е специјализирана за одреден дел од синџирот на производство има многу смисла.
Проблемот се јавува кога транспортот станува скап и бавен, кога земјите воведуваат трговски ограничувања на увозот и извозот и кога производството во еден дел од светот е запрено.
Тогаш се распаѓа глобалниот синџир на производство, а резултатот е недостиг и раст на цените.
Бидејќи микрочиповите сега се вградени во широк спектар на производи, од мобилни телефони до автомобили, другите индустрии се во неволја.
Проблемите се проширија и во другите сектори, а производството во различни индустрии запира поради проблемот што се појави во еден дел од глобалниот синџир на производство на микрочипови.
Поради ова, САД, ЕУ и Кина сфатија дека станаа премногу зависни од други земји, што го гледаат како закана не само за нивните економии, туку и за националната безбедност.
Исто така, се проценува дека пазарот на микрочипови ќе се удвои до 2030 година, па трите големи економски сили во светот сакаат да земат што е можно повеќе од колачот.
Комплексноста на производството на микрочипови гарантира дека никој не може да дејствува независно
Микрочиповите се многу сложен производ, со најголем удел во трошоците за истражување и развој (R&D) од која било индустрија, кои сочинуваат дури 26 отсто од вкупните капитални расходи на компаниите.
Токму потребата од големи инвестиции и големо акумулирано знаење и потребата од искористување на економиите од обем ги натера компаниите, па дури и државите, да се специјализираат само во одреден дел од производниот синџир, во согласност со нивните компаративни предности.
ЕЦД е специјализиран за активности кои бараат најголема инвестиција во истражување и развој, дизајн на чипови и производство на најкомплексните компоненти на производствени машини.
Високото ниво на иновации, најдобрите универзитети во светот и голем број врвни експерти се предности кои САД ги користат и соодветно се специјализираат во еден дел од производниот синџир.
Тајван и Јужна Кореја се специјализирани за производство на силициумски наполитанки, за што се потребни огромни инвестиции, инфраструктура и експерти.
Кина е лидер во составување, пакување, тестирање и производство на силикон, што бара помалку експертиза и знаење.
ЕУ, од друга страна, заостанува зад САД во дизајнот, Тајван во производството и Кина во сродните активности, но тоа е клучно затоа што е дом на компанијата која произведува 60 отсто од машините за производство на микрочипови – Холанѓаните.
ASML („Напредна литографија на полупроводнички материјали“) со 30 илјади вработени.
Меѓусебната зависност на државите е целосна и ниту една од нив не може ефикасно да го спроведе целиот производствен процес сама.
Се проценува дека заштедите на целата индустрија поради таквата специјализација ќе бидат повеќе од милијарда долари годишно и ја намалуваат крајната цена за 35 до 65 проценти.
Тоа значи дека ја намалува цената на сите производи во кои се вградени микрочипови; компјутери, мобилни телефони, кујнски апарати, автомобили и друга електроника.
Важноста на микрочиповите се зголемува бидејќи тие се вградени во се повеќе производи, па модерниот живот и модерната индустрија се незамисливи без нив.
САД започнаа борба за индустриска контрола
Во август минатата година, САД го усвоија Законот за ЧИПС и наука, пакет мерки во вредност од околу 52 милијарди долари што го поддржаа и републиканците и демократите.
Примарната цел е да се поттикне индустријата за микрочипови во САД, со акцент на градење производствени капацитети за склопување на „финалниот производ“, кој САД постепено го аутсорсинг на други земји од 90-тите.
Причината беше епидемијата на Ковид-19, која доведе до недостиг на микрочипови во САД и сериозно го оштети домашното производство на автомобили, медицинска опрема, мобилни телефони и воена опрема.
Токму поради воената индустрија, која денес е незамислива без микрочипови, домашното производство не само што се смета за економско прашање туку и клучно за националната безбедност.
Во 1990 година, САД произведоа 40 отсто од светските микрочипови, а во 2019 година само 11 отсто.
Иако се нагласува дека програмата ќе одговори на „пазарните сигнали“, ќе ги пополни празнините на пазарот и ќе го намали инвестицискиот ризик на приватниот капитал, јасно е дека станува збор за државен интервенционизам и субвенционирање.
Конечниот трошок би можел да биде многу поголем од 52 милијарди долари бидејќи таа сума се однесува само на скелетот на програмата, а проценките се и до 300 милијарди долари.
Кина моментално заостанува, но прави големи напори да ја достигне конкуренцијата
Кина долго време се обидува да изгради сопствена индустрија за микрочипови бидејќи сегашниот дел од производниот синџир што го врши Кина има ниска додадена вредност во споредба со остатокот од индустријата.
Како и САД, независноста во производството на чипови за воената индустрија и е особено важна.
Со цел да се спречи Кина да ги произведува технолошки најнапредните чипови, САД на почетокот на септември минатата година го забранија извозот на микрочипови од најновата генерација, особено оние наменети за вештачка интелигенција.
Ограничен е и изворот на машини кои можат да се користат за производство на висококвалитетни микрочипови.
Тоа дополнително ги комплицира плановите на Кина да развие сопствена индустрија за микрочипови, особено откако Тајван објави дека компаниите од таа земја ќе ги следат истите правила за извоз во Кина како и компаниите од САД.
ЕУ се приклучи на трката
ЕУ исто така се вклучи во трката за независно производство на микрочипови.
На почетокот на 2022 година беше објавен Европскиот закон за чипови, програма за зајакнување на индустријата за микрочипови во ЕУ во вредност од 43 милијарди евра.
Таа, исто така, смета дека микрочиповите се прашање на економска безбедност, иако помалку става акцент на потребите на воената индустрија.
„Пандемијата болно ја изложи ранливоста на синџирите за снабдување со чипови. Сите знаете дека глобалниот недостиг на чипови навистина го забави нашето закрепнување“, рече претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен.
Целта е 20 отсто од светските микрочипови да се произведуваат во ЕУ до 2030 година. Во моментов, нејзиниот удел во светското производство е 10 отсто, додека во 90-тите години таму се произведувале 40 отсто од сите микрочипови во светот.
Еден од проблемите што може да се појави во ЕУ е недостатокот на квалификувана работна сила за индустријата за микрочипови, особено висококвалификувани специјалисти.
Од друга страна, олеснителна околност е што главната компанија која произведува машини за микрочипови е лоцирана во Холандија, членка на ЕУ и држи повеќе од 60 отсто од пазарот на машини за микрочипови.
Само Јапонија и Јужна Кореја сè уште ги произведуваат овие машини во сериозни количини, што значи неколку десетици парчиња годишно за овој тип на машини.
Се менува геополитичката карта на светот. По неколку децении поголема поврзаност и соработка доаѓа времето на растење на изолационизмот. Секој дел од светот се стреми да стане самодоволен и помалку зависен од другите. Тоа ќе доведе до поголема нестабилност во светот, особено во неразвиениот дел.
Како што се затвораат САД, ЕУ и Кина, ќе има се помалку простор за ширење на економскиот напредок, знаење и технологија во остатокот од светот.
Процесот на аутсорсинг на производството ги намали економските разлики меѓу земјите и глобалната нееднаквост со децении.
Се појавува нов свет, а едно од првите полиња каде се судираат големите економски сили е индустријата за микрочипови.