Рускиот претседател Владимир Путин ѝ понуди на Русија доброволно да се придржува до ограничувањата за распоредено стратешко нуклеарно оружје, утврдени со последниот договор за контрола на оружјето меѓу двете сили, откако ќе истече следната година – ако САД го сторат истото.
Портпаролката на Белата куќа, Каролин Левит, изјави дека предлогот на Путин звучи „прилично добро“, но дека американскиот претседател Доналд Трамп, кој претходно изрази загриженост за иднината на договорот, ќе се огласи за оваа понуда.
Договорот „Нов СТАРТ“ од 2010 година, кој истекува во февруари, ја ограничува големината на двата најголеми нуклеарни арсенали во светот.
Многу експерти стравуваат дека неговото истекување би можело да поттикне трка во вооружување бидејќи двете страни го зголемуваат распоредувањето на стратешко оружје.
Овој договор би можел да се продолжи само еднаш, за пет години, за што Путин и поранешниот американски претседател Џозеф Бајден се согласија во 2021 година.
Затоа Путин сега апелираше до Трамп да се согласи на неформално едногодишно продолжување.
„Русија е подготвена да продолжи да ги почитува централните нумерички ограничувања од Договорот за нов СТАРТ една година по 5 февруари 2026 година“, рече Путин на седницата на Советот за безбедност.
„После тоа, врз основа на анализа на ситуацијата, ќе донесеме одлука дали да ги задржиме овие доброволни, самонаметнати ограничувања.“
Трамп во јули изјави дека би сакал да ги задржи ограничувањата за распореденото стратешко нуклеарно оружје по истекот на договорот.
Спогодбата го ограничува бројот на распоредени стратешки нуклеарни боеви глави на 1.550, а бројот на средства за нивно доставување – ракети, подморници и бомбардери – на 700 од секоја страна.
Путин под притисок да ја прекине војната во Украина
Путин рече дека неговиот предлог е во интерес на глобалната неширење на оружјето и дека би можел да го поттикне дијалогот со Вашингтон за контрола на оружјето.
„Оваа мерка има смисла само ако Соединетите Американски Држави дејствуваат на сличен начин и не преземаат чекори што би ја поткопале или нарушиле постојната рамнотежа на одвраќање“, рече Путин.
Рускиот лидер е под притисок од Трамп да се согласи да ја прекине војната во Украина, а неговата понуда се чини дека е еднострана промена во политиката за Москва, која досега инсистираше дека ќе разговара за овие прашања само со Вашингтон ако се подобрат целокупните односи – попречени од длабоките разлики околу Украина.
Разговорите за нов договор сè уште не се започнати
Овие разлики околу Украина исто така значат дека двете сили сè уште не започнале разговори за обновување или преуредување на договорот, иако Трамп зборуваше за желбата да постигне нов договор за нуклеарно оружје – со учество на Кина.
Сепак, Пекинг одби да биде вклучен. Министерството за надворешни работи на Кина во вторникот соопшти дека го цени она што го нарече „позитивен став“ на Русија во врска со продолжувањето на договорот New START.
Портпаролот на министерството Гуо Џиакун рече дека САД и Русија треба да продолжат да ги намалуваат своите нуклеарни арсенали „на проверлив, неповратен и правно обврзувачки начин“.
Дарил Кимбел, извршен директор на невладината организација Здружение за контрола на оружјето, ја оцени понудата на Путин како „позитивен и добредојден потег“.
Повикувајќи го Вашингтон да возврати, тој рече дека Трамп и Путин би можеле „да помогнат во намалувањето на најнепосредната егзистенцијална безбедносна закана со која се соочува светот“.
Сепак, Путин нагласи дека Русија внимателно ќе ги следи активностите на САД поврзани со нуклеарното оружје, особено плановите за зајакнување на системите за противракетна одбрана и предлозите за распоредување пресретнувачи во вселената.
„Практичната реализација на ваквите дестабилизирачки потези би можела да ги поништи нашите напори за одржување на статус кво во областа СТАРТ“, предупреди Путин.
„Ние ќе одговориме соодветно“.