Една година откако ја вратија власта во Авганистан, талибанците се воено помоќни од кога и да било, но заканите за нивното владеење остануваат, без разлика дали се од Фронтот на националниот отпор (НРФ) или од сунитската џихадистичка Исламска група Хорасан (ИД-К).
Со цел да ја консолидираат власта, талибанците распоредија илјадници борци во стрмната планинска долина Панџшер, упориштето на единствената конвенционална воена закана за исламистите откако ја презедоа власта во август 2021 година.
Живописната долина на североистокот на Авганистан, која со децении им се спротивставува на силите кои ја опкружуваат, ги роди НРФ, закоравени борци кои во 80-тите години на минатиот век ги предводеше Ахмад Шах Масуд – Лавот од Панџшер – во борба против советските сили.
На чело на NRF сега е неговиот син Ахмад Масуд кој моментално е во егзил на непозната локација.
Проблеми со остатоците од ИСИС
Од другата страна на спектарот, ИД-К изврши серија бомбашки и самоубиствени напади во изминатите 12 месеци, но џихадистите главно се фокусирани на „меки“ цели, шиитски џамии и храмови на Сиките, не изложувајќи се на директни конфронтации со талибанците.
По хаотичното повлекување на американските и другите странски трупи на 31 август минатата година, заканите од Западот за владеењето на Талибанците беа задушени, иако неодамнешното убиство на водачот на Ал Каеда Ајман ал-Завахири од американско беспилотно летало во Кабул покажува колку ранливи се талибанските лидери во лицето на моќниот непријател.
Талибанците сѐ уште се најзагрижени за долината Панџшер, но американскиот аналитичар Мајкл Кугелман смета дека ќе треба да се почека посериозен отпор кон исламистите.
„Ако ИС-К продолжи со своите напади и започне посериозни напади против талибанците, мислам дека НФР навистина може да има корист од тоа“, рече Кугелман.
„Ако се повеќе и повеќе авганистански семејства се разнесуваат во нападите на џихадистите на Исламската држава-Хорасан, верувам дека тоа сериозно ќе го наруши легитимитетот на талибанците и дека НРФ може да профитира, тоа ќе им даде можност“, додава Кугелман.
Борба за Панџшер
Панџшер беше последната провинција што минатата година падна во рацете на талибанците.
Таа даваше отпор до 6 септември, три недели откако талибанците го зазедоа Кабул. Во долината, која се наоѓа на 80 километри северно од Кабул, се спушти немирен мир и траеше до мај, кога борците на НРФ се симнаа од планините и повторно нападнаа.
Како одговор, талибанците испратија повеќе од 6.000 свои борци во долги конвои оклопни возила и втурнаа страв во коските на локалните жители.
„Откако дојдоа во долината, луѓето се во паника, не можат слободно да зборуваат“, му шепнал Амир на новинарот на АФП.
„Ако видат млади луѓе како седат заедно, талибанците веднаш помислуваат дека планираат нешто против нив“, додава млад човек чие име не е Амир, плашејќи се дека откривањето на неговиот идентитет ќе му го загрози животот.
Дури и во далечните 80-ти, по повлекувањето на Црвената армија и граѓанската војна што следеше во 90-тите, а Талибанците ја презедоа контролата врз земјата, Панџшер даваше отпор.
Шах Масад беше убиен два дена пред нападите врз САД на 11 септември 2001 година.
Талибанците сега го контролираат главниот пат што минува низ долината, со бројни контролни пунктови.
Неколку илјади луѓе побегнале од долината, каде некогаш живееле околу 170.000 луѓе.
„Порано сакавме да доаѓаме овде“, рече Набила, која дошла во долината со четирите сестри на погребот на нејзината мајка.
„Сега има само страв во нашите срца. Се плашиме дека кога ќе дојдат, само ќе ги извлечат нашите сопрузи од автомобилот и ќе ги одведат“, додаде таа.
Талибанското владеење на теророт
Групите за човекови права ги обвинуваат талибанците за чести злосторства во Пањшир, вклучително и вонсудски егзекуции.
„Оние кои се уапсени по случаен избор често се подложени на тепање и тортура, кои во некои случаи завршуваат со смрт“, предупреди Амнести интернешенел во јуни.
Според Џамшед, жител на град во долината, талибанците апсат и им се закануваат на семејствата на борците кои се во движењето на отпорот.
„Затоа многу борци на НРФ слегоа од планините и се предадоа“, рече тој.
Талибанците испраќаат измешани пораки кога станува збор за тоа колку реална закана претставува NRF.
Од една страна, талибанските власти го негираат самото нивно постоење, а од друга страна испраќаат илјадници борци да се борат против нив.
„Нема фронт, не постои. Само неколку луѓе во планините ловиме“, рече Абдул Хамед Курасани, командант на специјалните сили на талибанците во долината.
Али Назари, шеф на одделот за надворешни работи на НРФ, ги доведува во прашање тврдењата на талибанците.
„Ако сме толку малку и сме тесни во планините, зошто тие испраќаат илјадници свои војници“, рече Назари.
Според него, НРФ има околу 3.000 борци и бази низ покраината. Кугелман верува дека НРФ има волја за борба, но нема капацитет.
„За НФР да стане ефективна група, ќе и треба надворешна поддршка, воена и финансиска“, заклучува Кугелман.
Панџшер, според Американскиот институт за проучување на војната (ISW), стана центар на новиот отпор.
„Со оглед на нејзината геостратешка положба, опкружена со високите планини на Хинду Куш, долината Панџир им дава огромна предност на герилските борци“, се вели во најновиот извештај на ISW.
Во 1990-тите, отпорот кон Талибанците уживаше меѓународна поддршка од главните актери, но денес, во отсуство на меѓународна поддршка, борбата против талибанците на национално ниво останува изолирана и недоволно подготвена, заклучува ISW.
САД го затворија своето поглавје во Авганистан, со многу мала мотивација да се вклучат во регионот.