Хаос на сојузните избори во Берлин во 2021 година, софтверска грешка во распределбата на мандатите или извештаите за фалсификувани гласачки ливчиња по покраинските избори во Саксонија.
Интегритетот на изборите во Германија во изминатите години донекаде беше доведен во прашање.
Покрај тоа, има и популистички актери кои постојано предизвикуваат сомнеж за изборниот процес и резултати со цел да ја нарушат довербата во изборниот систем во целина.
Ајко Вагнер, политиколог од Институтот Ото Цур при Слободниот универзитет во Берлин, сепак смета дека нема причина да се сомневаме во регуларноста на изборите во Германија.
„Во споредба со другите земји, изборите во Германија се многу, многу безбедни. Ние сме запознаени со меѓународните истражувачки проекти за изборниот интегритет и Германија отсекогаш била на врвот од нив. Генерално, како што истакнува Вагнер, има само неколку аномалии.
На последните сојузни избори, Германија доби 89 од 100 поени на таканаречениот „Индекс на ранливост на изборите“ на американската невладина организација Фридом Хаус, што е повисоко од, на пример, Франција на претседателските избори во 2022 година или САД во последните избори во ноември.
А според „Проектот за изборен интегритет“, Германија со 84 поени исто така котира многу добро во споредба со остатокот од светот.
Политикологот Габриеле Абелс од Универзитетот во Тибинген исто така смета дека е малку веројатна некоја поголема изборна манипулација во Германија.
Преку воспоставени безбедносни механизми, вели тој, е „прилично тешко“ да се изврши каква било манипулација на изборите.
При броење, т.н принципот „повеќе очи“, а има и контролно броење, како и обврска за снимање од страна на изборните помошници.
Јавно пребројување гласови
За да се спречи изборен фалсификат, пребројувањето на гласовите е јавно.
Тоа значи дека секој има право да биде присутен на гласачкото место цел ден и да го набљудува процесот, без претходно да се регистрира или да се пријави.
Се разбира, комисијата за избирачко место има право да отстрани одредени лица од просториите доколку го попречуваат спроведувањето на изборите.
Друга причина зошто изборната измама е речиси невозможна во Германија е децентрализираната организација, објаснува Габриеле Абелс.
„За навистина да има забележителен ефект, за воопшто да влијае на една изборна единица, тоа би требало да се случи не само на едно избирачко место, туку на многу избирачки места. А во Германија имаме вкупно 299 изборни единици.
Доколку еден или повеќе изборни асистенти се обидат да манипулираат со гласачките ливчиња на нивното избирачко место, додава политикологот, тоа ќе има мало влијание врз изборните резултати.
Освен тоа, вели Абелс, малку е веројатно дека изборните помошници би можеле да го направат тоа без никој да го забележи.
„Со оглед на тоа што изборните асистенти не се или никогаш не треба да бидат оставени сами со гласачките кутии или гласачки ливчиња – ниту при гласање, ниту при броење гласови – ова е тешко да се претпостави.
Високи казни за изборни измами
Дополнително, потсетува Ајко Вагнер, изборната измама носи високи казни.
Во членот 107а од Кривичниот законик се вели следното:
„Тој што гласа неовластено, а во спротивно ќе влијае на неточниот резултат на изборите или ќе го фалсификува резултатот, ќе се казни со затвор до пет години или парична казна“.
Ова исто така важи и ако, на пример, овластен претставник на лице на кое му е потребна нега гласа спротивно на одлуката на тоа лице или гласа без изразена волја на лицето кое има право да гласа.
Казниво е и објавувањето на неточен изборен резултат. Дополнително, казниви се и обидите за фалсификување избори.
„Ова се многу високи пречки“, вели берлинскиот политиколог, особено ако се земе предвид дека поединецот може да манипулира само со можеби сто гласови. „Максималната корист е релативно мала за некој да ризикува да оди во затвор“, вели Вагнер.
Дополнително, секое лице со право на глас во Германија може да поднесе жалба за изборите до Бундестагот.
Тогаш Бундестагот одлучува за приговорот и дали тој е оправдан, а доколку гласачот не е задоволен од одлуката може да се поднесе жалба до Сојузниот уставен суд.
Проблем со гласањето по пошта?
Кога станува збор за обезбедување општи, непосредни, слободни, еднакви и тајни избори, како што предвидува германскиот Устав, експертите сметаат дека гласањето по пошта е најпроблематично.
„Со гласањето по пошта, принципот на тајно гласање всушност отсуствува“, вели Вагнер.
Оти, ако некој дома ги пополни документите за гласање по пошта, другите луѓе теоретски можат да проверат што пополнил тој. И тогаш ни слободниот избор веќе не е загарантиран.“
Слично го гледа и Габриеле Абелс. Со гласањето по пошта, вели тој, „помалку е можно да се гарантира дека некое лице го пополнило гласачкото ливче или – ако му треба помош – дека може да провери како е пополнето гласачкото ливче“.
Според Абелс, поштенските работници исто така би можеле да проневерат или уништат изборни документи.
Вагнер сè уште верува дека ризикот од насочени манипулации при гласањето по пошта е многу низок.
„Во тој случај, таа личност би морала да ги отвори писмата – и гласачките ливчиња потоа би станале неважечки. Потоа би требало да проверат дали се гласови за одредена партија и дури потоа да ги фрлат. А ако биле за „неговата забава, тогаш тие ќе мораа да ги залепат повторно за да не бидат забележливи“.
Количините на криминална енергија и труд што мора да се вложат се многу големи, а придобивките мали.
Претседателката на Федералната изборна комисија Рут Бренд претходно нагласи дека гласањето по пошта е исто така демократски легитимно и исто толку безбедно како и директното гласање на избирачко место.
Сојузниот уставен суд, исто така, го прогласи гласањето по пошта за уставно во неколку свои одлуки.