Пред точно 25 години светот беше шокиран од веста за првиот клониран возрасен цицач.
Сега веќе легендарната овца Доли поттикна многу надежи, но предизвика и многу стравови.
Инаку неделникот Der Spiegel изненади многумина со својата насловна страница во неделата по веста за првиот клониран возрасен цицач, овцата Доли.
Клонирани фигури на Адолф Хитлер, Алберт Ајнштајн и Клаудија Шифер маршираа рамо до рамо на корицата.
Овцата Доли сето тоа го гледала од позадина, а над монтажата стои насловот: „Грев“.
Оваа насловна страница добро ги илустрира реакциите што тогаш ги предизвика веста дека „човекот си игра Господ“, пишува ДВ.
Сите зборуваа за Доли
Многу научници долго време ја разгледуваа веста за клонирање на „новинарската патка“.
„Не верувам дека ембрионот може да се клонира од клетките“, изјави германскиот имунолог и генетичар Клаус Рајевски непосредно по откривањето на постоењето на клонираната овца.
Тој на конгрес изнесе теза дека се работи за „лабораториска грешка“. Но, не долго после тоа, се покажа дека всушност овој германски научник згрешил.
25 години подоцна и за Доли се дискутира многу потрезно во научните кругови. Експериментите за клонирање одамна престанаа да се спроведуваат во Институтот Рослин на Универзитетот во Единбург, каде што е родена Доли.
Директорот на институтот Брус Вајтлоу верува дека Доли направила многу за да го прошири знаењето за биолошките достигнувања.
„Доли ја воведе биологијата во разговорите за појадок и разговорите во јавниот превоз. Биологијата беше насекаде. Мислам дека ова е најголемата заслуга на овцата Доли“, вели Вајтлоу денес.
Научната тежина на ова откритие не лежи толку многу во клонирањето, односно создавањето генетски идентична копија на една индивидуа.
Тоа беше повеќе за докажување како клетките кои веќе имаат одредена функција во телото да се претворат во матични клетки чија улога сè уште не е дефинирана.
„Идејата дека една клетка може да се репрограмира е една од водечките идеи на целата научна гранка на истражувањето на матичните клетки“, вели Вајтло.
Дотогаш се сметаше дека клетките можат понатаму да се развиваат само ако се ембрионални клетки.
Нема човечко клонирање
Стравувањата дека ова откритие ќе поттикне масовно клонирање на луѓе не се остварија. Но, Вајтлоу верува дека оваа дебата била важна со цел да се дефинираат некои стандарди во науката.
Ендрју Киченер од Националниот музеј во Единбург, каде што е изложена препарираната Доли, не ни верува дека воопшто ќе има човечко клонирање.
„Такво нешто едноставно нема практична цел. Освен тоа, од етички причини, клонирањето човечки суштества е забрането насекаде во светот. Не можам да замислам дека тоа би можело да се промени“, вели Киченер.
Но, тоа не значи дека не се врши клонирање. Особено во комерцијалниот сектор за животни со посебни карактеристики како што се тркачките коњи.
Некои сакаат да клонираат сакано куче и се подготвени да потрошат до 50.000 долари за тоа.
Научно (и комерцијално), поинтересен метод на молекуларни ножици од клонирање е да се промени клеточниот ген и на тој начин да се зголеми отпорноста на некои болести.
Институтот Рослин во Единбург работи на генетски модифицирани свињи кои се отпорни на некои болести. Сличен метод може да се користи кај луѓето за лекување на некои неизлечиви болести како СИДА или некои форми на рак.
Името Доли сексистички испад?
Овцата Доли, пак, се помалку се дебатира. Единственото нешто што сè уште ги возбудува духовите е нејзиното име.
Бидејќи Доли била клонирана од клетките на вимето, некој што сакал да биде духовит ја нарекол овцата по американската кантри ѕвезда Доли Партон, која е позната не само по нејзиното пеење туку и по големината на градите. Но, овој невкус не го возбудува кустосот Киченер.
„Мислам дека терминот Доли во меѓувреме стана независен од неговото потекло.“