Активисти, новинари и политичари биле мета на шпионски софтвер развиен од приватна израелска компанија.
Според Би-Би-Си, заедно со уште 15 други угледни медиумски куќи, тие се наоѓаат на списокот со 50.000 телефонски броеви на луѓе за кои се верува дека биле мета на клиенти на Групацијата НСО од 2016 година.
Компанијата развила софтвер наречен „Пегаз“ кој се инфилтрирал во „Ајфони“ и „Андроид“ уреди и им овозможувал на операторите да вадат пораки, фотографии, е-пошта, списоци со повици и тајно да активираат микрофони и камери.
НСО негира дека биле вклучени во шпионажа и тврди дека нивниот софтвер е направен како оружје во борбата против криминалците и терористите и дека им е достапен само на армијата, полицијата и разузнавачките агенции на земјите што ги почитуваат човековите права.
Кои биле потенцијалните жртви на Пегаз, софтвер за кој свиркачот Едвард Сноуден вели дека е како нуклеарно оружје од кое обичниот свет не може да се заштити?
Членови на најблискиот круг на убиениот новинар Џамал Кашоги
Кашоги, жесток критичар на саудиската влада, беше убиен во Истанбул во октомври 2018 година.
Истрагата од неколку реномирани медиумски куќи покажа дека софтверот се користел за следење на двете жени најблиски до Кашоги, но и други членови на неговиот најблизок круг. Една од сопругите е Хана Елатр, египетска стјуардеса и сопруга на Кашоги. Шест месеци пред да биде убиен, нејзиниот телефон бил мета на Пегаз, покажа истрагата на Амнести Интернешнл.
Некој што користел софтвер Пегасус, му испратил на Елатр четири пораки со малициозни врски помеѓу ноември 2017 година и април 2018 година. АИ не можел да потврди дали хакерството било успешно.
„Џамал ме предупреди дека може да се случи такво нешто“, рече Елат за „Вашингтон пост“.
Иако бил оженет, Кашоги имал и љубовница, неговата свршеница Хатис Ченгиз, која го чекала пред конзулатот на Саудиска Арабија во кој беше убиен, а која, кога не се појавил, ги алармираше турските власти.
Неколку дена по убиството нејзиниот iPhone бил хакиран од корисник на „Пегаз“, покажала анализата на АИ. Анализата не утврдила што е преземено од нејзиниот телефон.
„Шокирана сум што бев мета на моментот на толку голема болка, додека чекав да дознаам што се случи со Џамал“, рече таа. „Тоа беше најлошиот период во мојот живот и тие убијци ме шпионираа. Тие немаат срам и мора да бидат изведени пред лицето на правдата”, додаде таа.
Блиската пријателка на Кашоги, Вада Канфар, поранешниот генерален директор на катарската Ал Џезира, исто така бил цел на шпионажа.
НСО негира дека нивната технологија била користена против Кашоги и неговите соработници.
„Како што рековме претходно, нашата технологија во никој случај не е поврзана со грозоморното убиство на Џамал Кашоги“, соопшти компанијата.
Also .. I am deeply shocked that I have been targeted while I was in such pain waiting to find out what had happened to Jamal. This was the worst time of my life and yet the killers were spying on me. They have no shame. They must be brought to justice..
— Hatice Cengiz / خديجة (@mercan_resifi) July 18, 2021
Кои се целите на Пегаз?
– Членови на арапското кралско семејство – 64 директори и бизнисмени – 85 активисти и борци за човекови права – 600+ политичари, државници – 189 новинари – 50.000 телефонски броеви што се протечени.
Новинари
Рула Калаф, уредник на Фајненшл тајмс
Калаф станала првата жена на чело на листата минатата година. Роден во Бејрут, оваа новинарка била мета на шпионажа во текот на 2018 година. Анализата на податоците утврдила дека нејзиниот телефон бил цел на истрага од страна на Обединетите Арапски Емирати додека била помошник уредник.
„Слободата на печатот е од витално значење и секое незаконско мешање на државата или прислушување на новинарите е неприфатливо“, рече таа.
НСО, се разбира, негираше дека била шпионирана.
Press freedoms are vital, and any unlawful state interference or surveillance of journalists is unacceptable.
FT editor among 180 journalists identified by clients of spyware firm https://t.co/4xP0LqVDGE
— roula khalaf (@khalafroula) July 18, 2021
Сесилио Пинеда, убиен мексикански новинар
Пинедада (38) беше убиен во перална за автомобили во март 2017 година. Неговиот телефон наводно бил прислушуван пред убиството.
Телефонот никогаш не бил пронајден, така што нема потврда дека ова е вистина.
НСО изјави дека тие во никој случај не биле поврзани со убиството на Пинједа, а мексиканската влада не ги коментираше извештаите во медиумите.
Саболц Пањи и Андреас Сабо
Унгарските новинари се истакнати соработници на истражувачкиот портал Директ36. Пањи ја обвинува владата на Виктор Орбан дека гледа во новинарите како група заговор против него.
Владата негираше каква било вмешаност во шпионирање на новинари, велејќи дека Унгарија е „демократска држава управувана со закон“.
НСО наведува дека тие немаат пристап до податоците за целите на нивните клиенти.
Активисти и политичари
Лужаин ал Хатлул
Ал Хатлул е една од најистакнатите активисти и борци за правата на жените во Саудиска Арабија.
Британскиот весник „Гардијан“ наведува дека таа станала мета на Пегаз само неколку недели пред да биде уапсена во март 2018 година во ОАЕ, каде студирала, а потоа насилно да се врати во Саудиска Арабија.
Во мај истата година, саудиските власти ја уапсија неа и другите активисти во акција против неистомислениците нарачана од принцот Мохамед бин Салман.
Хатлул била осудена минатиот декември за обид за промена на политичкиот систем и беше осуден на шест години затвор. Таа беше ослободена во февруари, откако дел од казната и беше суспендирана.
Раул Ганди
Ганди е доминантна фигура во опозициската Конгресна партија во Индија, на чие чело беше во 2019 година, кога ги загуби изборите за премиерот Нарендра Моди.
Телефонските броеви на други истакнати партиски фигури биле исто така на списокот на цели, иако сè уште не е познато дали нивните телефони биле успешно хакирани.
Ганди ја нарече шпионажата „напад врз демократските основи на нашата земја“.
Индиската влада и НСО негираат какво било учество во шпионирање на противници.
Адвокати
Родни Диксон
Диксон е лондонски адвокат познат по бројни случаи на борба за човекови права. Негови клиенти се Метју Хеџис, британски студент на докторски студии уапсен во ОАЕ и Ченгизов, свршеница на Кашоги.
Ако Пегаз ги прислушкувал разговорите со клиенти, тогаш тоа било „фундаментално кршење“ на приватноста, изјави Диксон за Би-Би-Си.
НСО соопшти дека „ќе продолжи да ги испитува сите обвинувања за злоупотреба и ќе преземе соодветни мерки врз основа на резултатите од нивната истрага“.
Како работи Пегаз?
Преку „малициозни“ СМС-пораки, WhatsApp, iMessage пораки, софтверот може да собира СМС-пораки, е-пошта, снимки и фотографии, контакти, извештаи за повици, разговори на WhatsApp, записи во календарот, активира микрофон, камера и податоци за GPS.