Трката за вселената на мултимилијардерите Ричард Брансон, Џеф Безос и Илон Маск ја пишува (пост)модерната историја. Целото човештво ќе има корист од тоа, но тоа не значи дека нивните цели се лишени од критика. Напротив.
До неодамна освојувањето на вселената беше исклучиво државен проект. Најпознат е американскиот, кој е отелотворен во сè што НАСА стори и прави. Огромното богатство на споменатите тројца ги мотивираше да се обидат да управуваат со универзумот, бидејќи тие веќе владеат со Земјата. Така, вселенската трка беше приватизирана.
Во приватен аранжман, Брансон, кој е лидер на Вирџин Корпорејшн, прв стигна до работ на вселената. Набргу потоа, Безос, основачот на Амазон, успеа во тоа. Сега само го чекаме Маск, која е извршен директор на Тесла.
Летот на контроверзниот Бренсон
Британецот Бренсон успеа во тоа 17 години откако ја основаше компанијата Virgin Galactic Holding.
Според светските медиуми, тој вложил повеќе од милијарда долари за да го постигне тоа. Леташе во вселената на 71 година.
Летот на Брансон и Безос во вселената, како и оној подготвен од Маск или некој друг милијардер, не е само остварување на детски, младешки соништа, како што понекогаш е романтично претставен пред јавноста. Нивната цел е да го комерцијализираат патувањето во вселената и да заработат пари од тоа.
Наоми Клајн напиша за оваа комерцијализација во книгата „Ова менува сè: Капитализам наспроти климата“, во која таа го обвинува Бренсон дека троши многу повеќе на загадување на животната средина отколку на нејзина заштита. А тој вети дека ќе го стори спротивното.
Тој исто така инвестираше многу во Вирџин Галактик, личен сон за започнување на првите комерцијални летови во вселената – за „едвај“ 250.000 американски долари по патник.
Туристичките вселенски летови не се само бесмислено губење на енергија (што ја загрева планетата), туку се уште една финансиска дупка (…) Корпоративниот начин на работење на Бренсон е нешто неконвенционален, обично остварува релативно скромен профит (дури и загуби) додека троши огромни суми (свои, оние на неговите партнери или даночни обврзници) за да создаде блескави екстензии на марката на Вирџин. А кога ќе втемели нова компанија , тој го продава целиот или само дел од него за дебела сума, како и профитабилна лиценца прво за таа марка“, објасни Клајн.
Таа исто така ги издвои податоците што укажуваат на тоа дека Бренсон не е светец што ги остварува своите и вселенските соништа на другите луѓе.
„Бренсон очигледно не е задоволен да плаќа данок, за што сведочи неговата византиска мрежа на офшор сопствености на Канарските острови и Британските Девствени острови. Тој ја помина ноќта дури во затвор и плати голема казна кога во 1971 година, додека ја водеше својата прва фирма , беше фатен на дело за незаконско прекугранично затајување данок “, пишува канадскиот автор.
Дали човештвото ќе има корист од приватизацијата на просторот
Изјавата на Безос дека вложува милијарда долари годишно во неговата вселенска компанија Blue Origin покажува колку се скапи и профитабилни неговите амбиции да го совладаат просторот. Тој вчера рече дека биле продадени билети во вредност од 100 милиони долари на оние кои сакаат да патуваат со неговата вселенска компанија.
Безос беше првиот меѓу споменатите милијардери што основаше вселенска компанија – во 2000 година, потоа Маск го стори тоа во 2002 година, а Бренсон последен се реши на тоа во 2004 година.
Приватизацијата на универзумот е во функција, од која некои стравуваат дека ќе имаат корист само оние што се актери во приватизацијата, додека некои уверуваат дека од тоа ќе му користи на целото човештво. Меѓу оние кои веруваат во второто е и колумнистот на хрватскиот портал Телеграм, Ѓиво Ѓуровиќ.
„Нема сомнение дека вселенските летови станаа играчка за богатите, но тоа не е нужно лошо – конкуренцијата на милијардери може да има позитивни последици за сите други потенцијални патници во вселената (…) До вчера, само професионалните астронаути можеа да го сторат тоа, сега многу богати луѓе можат, утре помалку богатите ќе можат да си го дозволат тоа. Колку повеќе луѓе плаќаат за вселенски лет, толку побрзо ќе падне неговата цена. Запомнете колку чинеа првите компјутери, а денес ќе добиете илјада пати поголема моќност на компјутерот на најевтиниот мобилен телефон“, смета Ѓуровиќ.
Се очекува дека новата трка во вселената не само што ќе има туристичко значење, туку и ќе го подобри квалитетот на животот на Земјата – тоа го изјави директорот на одделот за наука на НАСА, Ернст Сталингер, како одговор на една замбиска монахиња на прашањето зошто тие трошат милијарди долари на истражување на вселената, а голем број деца ширум светот гладуваат.
„Ова ново стекнато техничко знаење е исто така достапно за примена во технологиите поврзани со Земјата. Секоја година, близу илјада технички иновации создадени од вселенската програма го наоѓаат својот пат до технологиите на Земјата, што доведува до подобра кујна и земјоделска опрема, подобри машини за шиење, подобри бродови и авиони, поточно предвидување на времето и предупредувања за бура, подобри комуникации, подобра медицинска опрема, подобри додатоци и алатки што се користат секојдневно во домаќинството“, објасни Сталинџер во 1970 година.
Дали богатите бегаат од апокалипсата?
Причината за овие потфати е нешто што од денешна перспектива достигнува во научна фантастика. Тоа е, милијардерите, барем овие тројца, веќе не веруваат дека е можен долгорочен живот на Сината планета и дека е потребно да се обиде да најде ново засолниште во вселената. Постојат многумина кои претпоставуваат дека ова засолниште би било само за најбогатите.
Прашањето е што забележа и Клајн, и тоа е колку е оправдано огромното трошење ресурси за патување во вселената во време кога има сѐ помалку и помалку ресурси на Земјата.
Дали придобивките се поголеми од трошоците?