Масакрот во Тулса се смета за едно од најлошите акти на расно насилство во американската историја – и остана едно од најмалку познатите со децении.
Околу 18 часот, од 31 мај до 1 јуни 1921 година, бела толпа нападнала жители, домови и продавници во претежно црниот кварт Гринвуд во Тулса, Оклахома. И покрај фактот дека стотици луѓе биле убиени, а илјадници останале без покрив над главата, масакрот во Тулса бил прикриен со децении.
Насилството во Тулса во 1921 година одзеде повеќе од живот – десеткуваше 35 блока од зафатениот, независен центар во градскиот округ Гринвуд, кој бил познат и како Блек Вол Стрит.
Афроамериканците го населувале регионот по Граѓанската војна, кога Оклахома станала позната како нивно безбедно прибежиште.
Помеѓу 1865 и 1920 година, Афроамериканците основале повеќе од 50 црни населби во државата. Наскоро, населбата Гринвуд, која „црнците ја граделе за црнците“, започнала да цвета.
Афроамериканците во Тулса ги здружиле своите ресурси и создале цело богатство да поттикнат успешен бизнис во независната населба Гринвуд. Значи, имало луксузен хотел, кој се сметал за најголем хотел со црна сопственост во земјата, со 54 апартмани, базен, салон и трпезарија. Основан е и црн весник „Тулса Стар“ со седиште во Гринвуд.
Округот Гринвуд во Тулса бил просперитетен град во градот – симбол на гордост, успех и богатство. И тогаш, на 31 мај 1921 година започнал масакрот.
До масакрот дошло до обвинувања дека 19-годишен Афроамериканец нападнал 17-годишна бела девојка. Најмалку 300 луѓе со темна кожа биле убиени, а илјадници биле раселени. Материјалната штета била во милиони.
Полицијата во Тулса вооружала бела толпа и ја мобилизира. Постојат и обвинувања дека бели мажи во униформа запалиле куќи и пукале кон Афроамериканците.
Вооружена група белци влегле во афро-американско соседство, грабнувајќи и палејќи куќи и продавници. Кога завршил нападот, биле уништени повеќе од 35 блока куќи и деловни активности. Комисијата формирана во 2001 година утврдила дека 168 лица биле убиени во насилството, но други извештаи говорат за повеќе од 300 загинати.
Многу жители на Гринвуд останале без домови по немирите и ја поминале зимата во шатори.
Масакрот бил прикриен со децении, но свеста за тоа била подигната во последните неколку години. Дури и Џордан, началник на полицијата во Гринвуд во 2013 година, се извини за учеството на полицијата во масакрот.
– Не можам да се извинам за она што го направија или не го направија полициските службеници. Но, можам да се извинам од наше име. Жал ми е што полицијата во Тулса не ги заштити граѓаните во 1921 година – рече тој.
Пред и по масакрот
Во мај 2021 година, Виола Флечер, 107, сведочеше пред Конгресот за настаните од пред 100 години.
– Легнав во семејната куќа во Гринвуд. Населбата во која спиев таа ноќ беше богата, не само од аспект на богатство, туку и од култура и наследство. Моето семејство имаше прекрасен дом, имавме добри соседи. Имав пријатели за играње. Се чувствував безбедно. Имав сè што му требаше на детето, имав светла иднина – се присетува таа.
И тогаш, како што рече, се разгневи, сè уште живописен во нејзиниот ум 100 години подоцна.
– Сè уште ги гледам како убиваат црни луѓе, нивните тела лежат на улица. Сè уште го чувствувам мирисот на чадот и го гледам огнот. Сè уште гледам како горат црни продавници. Сè уште го слушам авионот над главата. Сè уште слушам врескање – рече таа.
Улогата на авионите во масакрот
Кога била прогласена вонредна состојба на 1 јуни 1921 година за да се стави крај на борбите, новинарите, жителите и другите започнале да собираат извештаи за тоа што точно се случило во текот на тие 18 часа во округот Гринвуд. Историчарите сè уште ја проценуваат одржливоста на извештаите на сведоците за ниско летачки авиони, некои куршуми или запаливи материјали, што стана постојана тема во реконструкцијата на настаните.
Познато било дека само 15-тина авиони имало на локалните аеродроми во 1921 година, и останува мистерија кој ги поседувал оние што биле користени во нападот на Тулса – и како точно биле мобилизирани.
Прикривање на масакрот
Колку и да бил поразителен масакрот во Тулса, следната генерација на луѓе, вклучувајќи ги и родените и израснатите во Оклахома, никогаш не слушнале за настанот сè до 90-тите години на минатиот век. Неколку весници веднаш објавиле за пустошот, вклучувајќи ги Тулса Ворлд, Њујорк Тајмс и Лондонски Тајмс. Но, жртвите на масакрот биле забрзано закопани во необележани гробници, а културата на молчење наскоро станала норма.
По низата настани што привлекоа новинари во Оклахома, локалните пратеници формираа комисија за испитување на масакрот.
На крајот, во 1998 година, се рашири приказната дека во Гринвуд имало потенцијални масовни гробници.