Уривањето на браната Нова Каховка на југот на Украина веќе има катастрофални последици за околното население – Киев проценува дека околу 42.000 луѓе се директно загрозени, додека претставниците на ОН предупредуваат дека „вистинските размери на катастрофата допрва треба да се видат.
Кој е виновен за експлозијата на браната сѐ уште не се знае, бидејќи ниту Киев ниту Москва не ја презедоа одговорноста, но тоа не значи дека меѓусебните обвинувања не одат во сите правци.
Во меѓувреме, станува се појасно дека овој настан може да стане уште една пресвртница во конфликтот, а освен хуманитарните последици, важно прашање е како тоа „на терен“ може да влијае на натамошниот тек на војната.
Браната Нова Каховка на реката Днепар е висока 30 метри и долга околу 3,2 километри.
Се наоѓа на околу 30 километри источно од градот Херсон, а работите дополнително се комплицираат со тоа што дел од областа Херсон е под руска контрола.
Браната е изградена во 1956 година, и е стратешки важна бидејќи има неколку улоги.
Прво и основно е дел од хидроцентралата Каховка. Потоа, тој е дел од системот за наводнување на голем дел од јужна Украина, плодна територија позната по своите житни култури.
Од браната одат два вештачки канали, Каховски и Севернокримски. Тука е неговата следна важна улога – може да се каже дека служи за снабдување со вода на полуостровот Крим.
Конечно, оваа брана служи за полнење на езерото во нуклеарната централа Запорожје, на која ѝ е потребна голема количина на вода за ладење на реакторот и другите објекти.
Евакуацијата на граѓаните од загрозените подрачја е во тек, а загрозени се околу 80 села и градови, додека волонтерите апелираат дека на Херсон итно му требаат луѓе за помош.
За кого е посоодветна оваа ситуација во моментов?
Додека Киев и Москва меѓусебно се обвинуваат за експлозијата што предизвика кревање на браната, водата го поплавува околното земјиште, што може целосно да ја промени картата на теренот, а со тоа да ги обликува идните потези на армиите на таа територија.
Уривањето на браната се случи токму во моментот кога Украина се подготвува да започне долгоочекувана контраофанзива и според аналитичарите може да го комплицира напредувањето на силите на Киев во идните напади.
„Имајќи на ум дека Русија сега е во стратешка одбрана, а Украина е во стратешка офанзива, краткорочно ова дефинитивно ѝ дава предност на Русија“, изјави за Ројтерс Бен Бери, виш предавач на Меѓународниот институт за стратешки студии.
„Оваа ситуација ќе ѝ помогне на Русија додека водата не почне да се повлекува, бидејќи на Украинците ќе им биде потешко да ја преминат реката за да нападнат“, додаде Бери.
Околната територија ќе биде поплавена, што ќе ја оневозможи употребата на тешка артилерија и возила како тенкови, барем во следниот месец, изјави Мачеј Матишјак, експерт за безбедност и поранешен потпретседател на полската воена контраразузнавачка служба.
„Ова претставува добра одбранбена позиција за Русите, кои очекуваат украински офанзивни активности“, рече Матисијак.
Ова не е првпат да се разговара за браната Нова Каховка – Русите ја зазедоа набргу по почетокот на војната, а есента минатата година, кога Киев ја врати контролата врз градот Херсон, украинските власти предупредија на можност браната да биде крената во воздух.
Историчарот Александар Животиќ претходно за Еуроњуз Србија изјави дека браната не е погодена, туку минирана и дека експлозијата од внатре укажува на две можности – или се работи за украинска диверзија, што, како што вели, не може да се исклучи или се работи за руски перформанси.
„Доколку Русија го направила тоа, само делумно ќе има смисла ако тоа беше направено како дел од идејата за евентуално попречување на идниот украински напредок. Кога Днепар ќе се претвори во кал, тој е практично непрооден. Од украинска страна има дури и помалку причина, освен да се остави Крим целосно без вода и ќе предизвика катастрофа од такви размери. Меѓутоа, ако се земе предвид акцијата во таа насока, ова сигурно не би било паметно“, рече Животиќ.
Што ќе се случи со украинската контраофанзива?
Изјавите на украинските функционери најмногу одеа во насока дека рушењето на браната е „хаотичен“ и „паничен“ потег на Русија, но дека нема да ја забави нивната планирана контраофанзива.
Од друга страна, од Кремљ можеше да се слушне дека станува збор за „намерна украинска саботажа на Крим поради неуспехот на армијата во последните акции“, како што рече портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков.
Наталија Хуменјук, портпаролка на јужната команда на украинската војска, во интервју за радио рече дека браната не е целосно уништена, туку претрпела сериозни оштетувања и ги обвини Русите дека ја таргетирале браната за да ја спречат контраофанзивата на Украина.
Андреј Подлисни, капетан на украинските вооружени сили стационирани на југ, ги обвини Русите дека се обидуваат да ги уништат позициите што Украинците би можеле да ги користат како „отскокнувачи“ за напад, објави Вашингтон пост.
Со поплавување на оваа област, Русите би можеле да ги спречат Украинците да се движат кон југ по источниот брег на Днепар во обид да ги избркаат Русите од деловите на Херсон што ги контролираат.
Сепак, Подлисни рече дека западниот брег под украинска контрола е повисок од источниот и дека руските воени позиции се „едноставно поплавени“ и мора да бидат евакуирани.
„Руските единици таму не беа ни свесни. Сега се шокирани“; додаде Подлисњи.
Мајкл Кофман, руски воен аналитичар во Центарот за нова американска безбедност со седиште во Вашингтон, рече дека не очекува пробивањето на браната да има големо влијание врз воените дејствија на Украина.
„Веројатноста за украинска офанзивна операција преку реката јужно од браната беше прилично мала. Поплавата навистина ја однесе руската одбрана таму, но го отежнува преминувањето на реката“, рече Кофман.
Брегот на Днепар е важен дел од фронтот
Според АП, уништувањето на браната ќе има големо влијание врз борбите во областа бидејќи го отсекува клучниот премин преку најважната река во земјата.
Браната служела како мост што им овозможувал на возилата да минуваат, а од нејзиното уништување се испуштале и порои од вода, што го отежнувало преминувањето на реката со други средства.
Од минатата есен, долниот дел на Днепар претставува важен дел од линијата на фронтот што се протега повеќе од 1.000 километри.
Преминот беше гранатиран неколку пати, додека украинските сили водеа успешна контраофанзива во ноември минатата година.
Украинската војска користи извиднички групи за да се обиде да ја преземе контролата врз малите острови во близина на источниот брег под контрола на Русија и областите во делтата на реката. Сепак, експертите велат дека пошироката офанзива би вклучувала големи ризици и логистички предизвици.
Преминувањето на толку широка река отсекогаш се сметало за „застрашувачка задача за украинската војска“, според АП, а повеќето набљудувачи очекувале дека ќе започне контраофанзива на друго место.
Украинскиот воен аналитичар Олег Жданов рече дека поплавите го отежнале преминувањето на реката, истакнувајќи ја особената опасност од минските полиња на источниот брег под контрола на Русија.
„Минските полиња се поплавени, мините се потопени, а никој не знае каде ќе никнат“, рече Жданов.
Сите информации поврзани со најновите случувања со војната во Украина можете да ги прочитате ТУКА.