45 години од најголемата авионска несреќа во поранешна Југославија (ВИДЕО)

Сподели со своите пријатели

Овој 10 септември ќе се одбележи 45-годишнината на една од најголемите воздушни трагедии на поранешна Југославија, кога два патнички авиони се судрија во близина на Загреб: британски „Тридент“ и домашен превозник, тогашниот Инекс Адриа од типот McDonnell Douglas „DC-9“ во која загинале 176 луѓе.

Loading...

На 10 септември 1976 година, летот ДЦ-9 Инекс Адрија JP-550 полетал од Сплит за Келн, а британскиот Тридент лет БЕ-476 летал на релација Лондон-Истанбул.

Полетувањето и летот на двата авиони се одвивале во совршен ред. Се изгледало рутински и никој не можел да претпостави дека наскоро ќе се случи една од серијата најголеми авионски несреќи во светот.

Во 11:14 часот додека пилотот ДЦ-9 разговарал со контролорот на летање за неговата висина, настанал судир со британски патнички авион.

Британскиот „Тридент“ и ДЦ-9 Инекс Адриа се судриле додека летале со брзина од 900 километри на час. Со играта на судбината, левото крило на „Боинг DC-9“ на Адриа ја пресекло пилотската кабина на британскиот авион. Следел пожар, експлозија и распаѓање на двата авиони во воздухот.

 

 

Loading...

Очевидци кои биле сведоци на трагедијата рекле дека од небото паднале човечки тела, како и куфери, а имало и такви кои виделе оган на небото и делови од авиони како паѓаат на земја.

Првите спасувачки тимови почнале да пристигнуваат по околу 15 минути. За жал, медицинските тимови можеле да констатираат само масовна смрт. Меѓу повредените патници имало голем број деца.

Покрај медицинските екипи, на местото на трагедијата пристигнале и пожарникари. Според некои приказни, 12 од нив се обиделе да ги изгаснат запалените остатоци од авионот, но безуспешно.

Колегите од Загреб дошле на помош на локалните пожарникари од Врбовско, кои со голема тешкотија успеале да го надминат пожарот и да го изгаснат.

Потрагата по загинатите патници траела речиси до темнина, бидејќи човечките тела паднале на пошироката околина, на покривите на куќите, дворовите, плевните, по уривањето на авионот.

Очевидци од селото Двориче тогаш за медиумите изјавиле дека „луѓето паѓаат од небото како дожд“.

На пример, еден од локалните жители пронашол мртва жена врзана за седиште во авион на покривот на неговата куќа, а телата на неколку патници биле пронајдени во шталата, од кои некои биле врзани за седиштата.

 

Loading...

 

Оваа авионска несреќа била шок за поранешна Југославија. Кога биле собрани сите податоци и полициската истрага била завршена, следувала детална истрага за оваа трагедија, која била тема број еден и во СФРЈ и во Велика Британија.

Следниот ден, загрепските медиуми веднаш ги идентификувале контролорите на летови како главни виновници за оваа трагедија, иако официјалната истрага дури и не започнала.

Истрагата што следела, по слушањето на „црните кутии“ и снимките, покажала дека за оваа трагедија е осомничена контролата на летот.

Дури осум контролори на летот биле обвинети за предизвикување несреќа, а според тогашниот Кривичен законик на СФРЈ, член 271, став 27, им се заканувал затвор од три до 12 години, бидејќи биле означени како „лица кои ја загрозуваат железницата, поморски или воздушен сообраќај, животи и имот на луѓе.”

Седум месеци по судирот на двата авиони, на 11 април 1977 година, започнал судскиот процес пред Загребскиот основен суд, каде осум контролори биле обвинети за убиство на 176 патници и предизвикување материјална штета од 17.609.400 американски долари.

Судењето траело вкупно три недели, кога била донесена конечната пресуда, според која седум контролори биле ослободени од вина за оваа трагедија, додека осмиот контролор, Градимир Тасиќ, бил прогласен за единствен виновник.

Loading...

За време на изрекувањето на пресудата, судијата дал чудно објаснување: „При донесување таква одлука мора да се има предвид, дека измеѓу барањата за целосно ослободување од вина и казната која ја предвидува КЗ треба да се најде средина, затоа што не може да се прифати дека модерната технологија гарантира целосна безбедност, ниту смее да се дозволи загрозување на животите“.

 

 

Судот, покрај обвинетиот контролор, ги зел  предвид и другите факти што придонеле за несреќата: доцнење на екипажот да се поврзе со фреквенцијата на горниот сектор, четири пати да контактираат со оперативниот центар на компанијата, британскиот екипаж на авионот не ја вклучил фреквенцијата на авионот на Африја и ако слушнал дека авионот се движи за да се искачи на височина од 32.500 стапки, и дека пилотите на Адрија ја игнорирале кондензираната трага на британскиот авион, која била видлива.

При донесувањето на пресудата, судот ги зел предвид сите отежнувачки и олеснителни околности и донел пресуда според која контролорот Градимир Тасиќ е осуден на седум години затвор.

Loading...

Меѓутоа, преку различни жалби, таа пресуда била изменета, па Градимир Тасиќ поминал две години и три месеци во затвор.

Додека Градимир ја издржувал затворската казна, правните заплети околу овој случај продолжиле. Имено, Сојузниот суд на Југославија ја поништил пресудата на Окружниот суд во Загреб и Врховниот суд на Хрватска, осум години подоцна по несреќата.

На повторното судење, Окружниот суд во Загреб издава нова одлука според која контролорот Градимир Тасиќ е ослободен од обвинението за авионската несреќа, бидејќи неговите колеги за време на повторното судење докажале дека работел во тешки услови во моментот на несреќата, три дена по ред, смена од по 12 часа.

 

Loading...

 

Во меѓувреме, роднините на повредените патници поднеле граѓанска тужба за враќање на штетата од државата.

За време на судската постапка, се докажало дека СФРЈ ја носи несомнената вина за оваа трагедија бидејќи државниот службеник, од своја негрижа, предизвикал авионска несреќа во која загинале 176 патници и била направена огромна материјална штета.

Се чинело дека приказната паднала во заборав, но непосредно пред распадот на СФРЈ, пристигнало ново барање за надомест на штета за оваа несреќа, во милиони.

Инаку, контролорот Градимир Тасиќ по излегувањето од затвор ја тужел државата, бидејќи по новата ослободителна пресуда минал две години и три месеци во затвор зад решетки, не чекал да биде рехабилитиран. Починал во 1998 година.

Loading...

По 36 години, Србија, како наследник на СФРЈ, им исплатила надомест на семејствата на жртвите за падот на словенечкиот и британскиот авион над Загреб со 176 човечки жртви.

Штетата изнесувала тогаш 6,5 милиони долари и 3,5 милиони германски марки, на кои треба да се припише домицилната камата, која се променила неколку пати во текот на 35 години, па се застанало на бројката од 30 милиони евра.